Η παλιά Ευρώπη (που έλεγε και ο Μπους)

Δεν έχω επιστημονικές γνώσεις από το αντικείμενο, για να το ξεκαθαρίσω απ' την αρχή. Αυτά που περιγράφει όμως ο Jeremy Rifkin στο βιβλίο του ‘Το τέλος της εργασίας’ (The end of Work : έχει σαν θέμα την εξέλιξη της εργασίας στο μέλλον, μια εξέλιξη που θα αλλάξει την ίδια την κουλτούρα μας) είναι πράγματα που νομίζω ότι κάνουν μπαμ (εννοώ φαίνονται δια γυμνού οφθαλμού το πού πηγαίνει το πράγμα) για έναν που έχει ένα στοιχειώδη κοινό νου για να αντιλαμβάνεται τι παίζεται γύρω του.
Ωστόσο, επηρεασμένος από προσωπικά του βιώματα ίσως, o Rifkin δε βλέπει ότι σήμερα η Ευρώπη είναι η πρώτη και η σφοδρότερα πληττόμενη από το φαινόμενο που ο ίδιος έχει περιγράψει. Αντίθετα, επιμένει να χαϊδεύει τα αυτιά της καλοζωισμένης, κοσμοπολίτικης και γραφειοκρατικής νομενκλατούρας (για να χρησιμοποιήσω και όρους που παραπέμπουν σε άλλες εποχές) που κυριαρχεί στην Ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή και μέσα από τα κοινοτικά όργανα επηρεάζει τις ζωές μας. Είναι πολύ καλός διανοητής ο Rifkin αλλά δίνει άλλοθι με τέτοιες δηλώσεις σε όλους αυτούς τους αξιωματούχους της ευρωπαϊκής ένωσης να αυτοϊκανοποιούνται (πάλι όλοι μαζί) και να ζουν πάλι όλοι μαζί στον κόσμο τους (φτάνει μάλιστα στο σημείο, στο άρθρο εδώ, να λέει: «there is a European Dream, and way of life, that can become a permanent reality».
Αυτά θα μπορούσε να τα λέει αν ήμασταν 30-40 χρόνια πριν και γινόταν τότε προσπάθεια μιας ένωσης ευρωπαϊκών πολιτειών (όπως ο ίδιος την αποκαλεί) και όχι τώρα που ο πόλεμος του ανταγωνισμού μαίνεται από παντού (ο «πόλεμος» του ανταγωνισμού των οικονομιών που περιέγραψα στο αμέσως προηγούμενο ποστ) και στον οποίο δεν υπάρχει σήμερα ούτε συνοχή, ούτε σύμπνοια (βλέπε μπλοκ χωρών πολλών ταχυτήτων), ούτε αλληλεγγύη των λαών της Ευρώπης (βλέπε απειλές για βέτο Ιταλίας, Αγγλίας στον κοινοτικό προϋπολογισμό 2007-2013 αυτές τις μέρες). Αλλά αυτά είναι πταίσματα. Εδώ, ακόμα χειρότερα, δεν υπάρχει ούτε συγκεκριμένη στρατηγική για την αντιμετώπιση του πολέμου αυτού (δηλαδή 1ον τι πρέπει να κάνουμε και 2ον πώς πρέπει να το κάνουμε). Με λίγα λόγια οι Ευρωπαίοι τα θέλουν όλα, και την πίτα και το σκύλο (και θέλουν να γίνουν και αφεντικά αντί των Αμερικανών). Ε, απλά αυτά τα πράγματα δε γίνονται. Και καταντούν να προβαίνουν σε απειλές στην Κίνα (παράδειγμα τώρα…) ότι θα βάλουν ποσοστώσεις στις εξαγωγές της.
Να ποιο πιστεύω ότι ήταν το βαθύτερο νόημα του Μπους όταν λίγο πριν την εισβολή στο Ιράκ μίλησε για παλιά και γερασμένη Ευρώπη. Με λίγα λόγια ήταν σα να τους έλεγε: “Ρε παπάρες αφού ο πόλεμος που πρόκειται να κάνουμε είναι business as always και με κέρδη για όλους μας, τι σκατά θέλετε τώρα τα δικαιώματα αυτοδιάθεσης των λαών και ιστορίες για ελέφαντες με ροζ χαυλιόδοντες?. Ποια αυτοδιάθεση? Ισχύς σημαίνει ισχύς. Τέλος.”
Το αν συμφωνεί κανείς με τον Μπους έχει μικρή σημασία, μάλλον καθόλου σημασία. Τι κι αν η γνώμη μου για τον Μπους είναι χειρότερη και από αυτή που έχει ο μέσος Παλαιστίνιος για το Σαρόν? Δεν έχει καμιά σημασία – μόνο η πραγματικότητα έχει σημασία. Και αν διαφωνούμε μ’ αυτήν δεν μπορούμε να πούμε: ‘τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα’. Αυτή ή εκστρατεία του εναντίον των δυνάμεων του κακού (το ‘evil’ που έλεγε και γέμιζε το στόμα του) πέρασε (με όποιον τρόπο πέρασε) στην Αμερική αλλά όχι στην Ευρώπη. Το αν είναι ευτυχώς ή δυστυχώς αυτό που έγινε σε Ευρώπη και Αμερική για το συγκεκριμένο ζήτημα έχει να κάνει μόνο από ποια πλευρά το βλέπεις (αν είσαι στην πολιτεία των ΗΠΑ που επενδύσει η Haliburton θα πεις ευτυχώς, ισχυριζόμενος ίσως ότι ‘η εργασία μου και η ελευθερία της ζωής – ελευθερία του επιχειρείν κλπ. της μαμάς USA φέρνει ευημερία στον ελεύθερο κόσμο μας’, αν ζεις όμως στα προάστια της Βαγδάτης, άσε καλύτερα…. και που ζεις να ευχαριστείς το Θεό – ή μάλλον τον Αλλάχ).
Τους έλεγε δηλαδή ο Μπους ότι οι καλοζωισμένοι Ευρωπαίοι (πιο κουλτουριάρηδες και πιο εκλεπτυσμένοι ας πούμε, whatever...) ξέχασαν ότι πάντοτε στην ιστορία οι πόλεμοι είναι εργαλείο – τρόπος – μέσο για οικονομική εξάπλωση – κυριαρχία – επικράτηση. Ο Χίτλερ ξεκίνησε όλο αυτό το αιματοκύλισμα του 2ου παγκοσμίου όχι απλά επειδή ήταν ένας κακός άνθρωπος όπως το παρουσιάζουν απλά και χαρούμενα. Τον έκανε επειδή ή ταχέως αναπτυσσόμενη τότε Γερμανία (και ταπεινωμένη από τον 1ο Παγκόσμιο) έψαχνε ζωτικό χώρο ανάπτυξης για την οικονομία – κοινωνία της. Απλά σήμερα τα πράγματα γίνονται με λίγο διαφορετικό τρόπο απ’ ό,τι στο παρελθόν.

Με λίγα λόγια, φαίνεται (πιστεύω πως θα αποδειχθεί στο μέλλον) πως η ιστορία ξεπέρασε την Ευρώπη. Αυτό το όραμα της ενοποίησης θα μπορούσε να βρει έδαφος ανάπτυξης παλιά αλλά όχι σήμερα. Είναι αργά πια (είναι αργά για δάκρυα Στέλλα…).
Έτσι βλέπω τα πράγματα σήμερα. Σε καμιά δεκαετία όμως όλα γίνονται. Μπορεί σε μια δεκαετία να έχει γίνει ένα τρελό κραχ στην εντελώς τρελή κούρσα δανεισμού στην οποία στηρίζεται ουσιαστικά η παγκόσμια οικονομία και από την οποία γρηγορότερα θα πάνε στα Τάρταρα οι χώρες που δεν έχουν ανεπτυγμένους κρατικούς μηχανισμούς κοινωνικής πρόνοιας (π.χ. περισσότερο θα χτυπηθούν οι ΗΠΑ σε σχέση με Ευρώπη), κράτος πρόνοιας κλπ. Όλα είναι πιθανά (εδώ λένε όλοι πως με το έλλειμμα ρεκόρ των ΗΠΑ, σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο φαινόμενο ντόμινο θα μπορούσε η κατάσταση να οδηγηθεί σε ακραία σημεία). Που σημαίνει ότι αυτός ο ανεκδιήγητος ο Φουκουγιάμα (που έγινε γνωστός με το “τέλος της ιστορίας” που χαρούμενα είχε διατυπώσει μετά το τέλος του υπαρκτού σοσιαλισμού) ήταν απίστευτος καραγκιόζης.