Blood Makes Noise

Ο τίτλος αυτός του τραγουδιού της Suzanne Vega μου ήρθε στο μυαλό όταν άκουσα στη δουλειά χτες το νέο για τη βομβιστική επίθεση στο Λονδίνο. Προσπάθησα να φανταστώ εκείνη τη στιγμή την ψυχολογία που θα διαμορφώνεται πια στον κόσμο στην ευρώπη καθώς και το τι έκταση θα έχει πάρει η είδηση στα διεθνή ΜΜΕ (με δεδομένη και τη χθεσινή ανάθεση στο Λονδίνο της διοργάνωσης των ολυμπιακών αγώνων του 2012).
Το προφανές είναι αυτό που λένε όλοι (θα δούμε πολιτικούς, ανθρώπους γενικά αναγνωρίσιμους στο ευρύ κοινό να κάνουν όλο τέτοιες δηλώσεις): ‘Τι κρίμα… Καταδικάζουμε το γεγονός. Αθώοι άνθρωποι…’ κλπ κλπ. Καλά δε συζητάω για κάποιους που λένε ‘μπράβο, καλά να πάθουνε’ – αυτοί χρήζουν ερμηνείας (και υποστήριξης ίσως…) από επιστήμονες της ψυχιατρικής (ή μπορεί να είναι τόσο ηλίθιοι, καταντώντας ακόμα και επικίνδυνοι, που από μια ηλίθια αντίδραση αντιδρούν με τέτοιο απάνθρωπο τρόπο).
«Άμα καίγεται το σπίτι του διπλανού σου, άρχισε να ανησυχείς γιατί μπορεί να σε βρει και σένα το κακό», λέει η παροιμία. Δε μας λέει όμως τι εννοεί με αυτό το «…του διπλανού σου…». Ποιος είναι ο διπλανός? Μα η πράξη δείχνει ότι, για τον περισσότερο κόσμο, διπλανός νοείται κάποιος με τον οποίο αισθανόμαστε περισσότερο κοντά από κοινωνικής – πολιτιστικής απόψεως, απόψεως βιοτικού επιπέδου και τέλος πάντων κάποιος με τη μοίρα του οποίου αισθανόμαστε περισσότερο συνδεδεμένοι. Άρα, σωστά (αναμενόμενα, εύλογα, λογικά και ό,τι άλλο επίρρημα…) θα πρέπει να ανησυχούμε περισσότερο όταν ακούμε τέτοια τρομοκρατικά χτυπήματα. Και όντως η αγγλική κοινωνία (όπως και κάθε άλλη σε αντίστοιχη περίπτωση) πρέπει να αντέξει το χτύπημα και τον αντίκτυπο που έχει μια τέτοια αποτρόπαια πράξη. Αλλά, το επίκεντρό αυτού που θέλω να πω είναι αλλού. Δε χρειάζεται να φτάσει το κακό κυριολεκτικά στο γείτονά μας για να το καταλάβουμε ότι τα πράγματα πάνε στραβά.

Φαίνεται ότι στο λεγόμενο ανεπτυγμένο δυτικό κόσμο μας οι ζωές των ανθρώπων που βρίσκονται μακριά απ’ τον δικό μας πολιτισμό κοστολογούνται (αξιολογούνται, λογίζονται, λαμβάνονται υπ’ όψη…) πολύ λιγότερο από τις δικές μας (όλο το ‘μας’ μας νοιάζει, γι’ αυτό και το γράφω 100 φορές). Θ’ αρχίσουν πάλι οι αναλύσεις για το ότι η τρομοκρατία προσπαθεί να καταστρέψει τον τρόπο ζωής μας. Σύμφωνοι, αυτό ισχύει. Αλλά όταν όλη η πολιτισμένη και ‘ευαίσθητη’ δυτική κοινωνία βομβαρδίζει και ισοπεδώνει ολόκληρες χώρες, κοινωνίες και αθώους κατοίκους (βλέπε βομβαρδισμοί Γιουγκοσλαβία, Κοσσυφοπέδιο, Αφγανιστάν, Ιράκ και τέλος δεν έχει ο κατάλογος…) και το μόνο που βρίσκει να συζητήσει στα διεθνή ΜΜΕ και ο μόνος προβληματισμός που υπάρχει είναι το αν είναι πολύ κακός ο Σαντάμ, ο Μπιν Λάντεν, ο Μιλόσεβιτς και ο όποιος άλλος χασάπης, τότε το να βγαίνει σήμερα πολύς κόσμος και να μιλάει για κίνδυνο που διατρέχουμε και για το τεράστιο πρόβλημα που είναι πια η τρομοκρατία είναι νομίζω μια απελπιστικά αργοπορημένη αντίδραση (τώρα ξυπνήσανε μερικοί?).
Σε εκείνη την περίπτωση (στις επιθέσεις των δυτικών δυνάμεων), ποια τρομοκρατία προσπαθούσε και προσπαθεί να καταστρέψει τις ζωές χιλιάδων? Ποιος λέγεται τρομοκράτης τότε? Όσο για τη δικαιολογία ότι εκεί υπήρχαν καταπιεσμένοι άνθρωποι από απάνθρωπα καθεστώτα, ας την αφήσουμε καλύτερα, γιατί αλλιώς θα πλησιάσουμε επικίνδυνα την ίδια ψυχοπαθολογική ‘λογική’ που είχε το ναζιστικό κόμμα τη δεκαετία του ’30-’40. Όλοι όσοι έβαλαν λεπίδι στην ιστορία έχουν παίξει εκατομμύρια φορές τον ίδιο ρόλο: του απελευθερωτή. Στο κάτω και ο Μπιν Λάντεν τα ίδια λέει – και σε ένα τέτοιο ηλίθιο επιχείρημα θα μπορούσε να αντιπαραθέσει το εξίσου ηλίθιο ότι σκοτώνει και λιγότερους απ’ ό,τι οι άλλοι.
Το γεγονός είναι ένα: Όταν κάνεις πόλεμο τότε δέχεσαι αναπόφευκτα και τις συνέπειες (σαν κράτος – τις συνέπειες βέβαια θα τις πληρώνουν αθώοι πολίτες). Τον οποιονδήποτε που ζει π.χ. στη Βαγδάτη δεν τον ενδιαφέρει ούτε στο ελάχιστο το αν μπήκαν μερικές βόμβες στο Λονδίνο. Το ζει καθημερινά, είναι τόσο καθημερινή η κόλασή του που η πρώτη είδηση από χτες στα διεθνή ΜΜΕ δεν του δημιουργεί και δεν του βγάζει παραπάνω ευαισθησίες και συμπόνιες. Ζει (προσπαθεί τουλάχιστο...) ουσιαστικά μέσα σε εμπόλεμη ζώνη.

Όσο τρέχουν τα δάκρυα του δυτικού κόσμου για τον όντως αθώο και άτυχο κόσμο που έχασε την Πέμπτη τη ζωή του, τόσο θα έπρεπε να έχει ταρακουνηθεί από το λήθαργό του όταν γίνονταν και γίνονται εγκλήματα μακριά απ’ το σπίτι του. Και μακριά και απ’ το σπίτι του γείτονα. Και, το χειρότερο όταν τα εγκλήματα τα έκαναν οι κυβερνήσεις του, δηλαδή τα εγκλήματα γίνονταν εν ονόματι όλου του κόσμου (αφού οι κυβερνήσεις αντιπροσωπεύουν το λαό – καλό αστείο αυτό τελευταίο…). Γενικά αν ζεις σε υποβαθμισμένες χώρες και έχεις φίλους – συγγενείς σκοτωμένους άδικα ή αν έχεις φάει καμιά ρουκέτα σπίτι σου, έχεις δει την οικογένειά και τους γνωστούς σου να γίνονται μπροστά στα μάτια σου ένα μάτσο κρέας και αίμα, αν έχεις περάσει από τέτοια κόλαση το να κάνεις ντου με εκρηκτικά στο αθώο πλήθος του εχθρού δεν είναι κάτι αδύνατο και εξωφρενικό. Όταν γκρεμιστούν όλα τα ανθρώπινα αισθήματα μπροστά στα μάτια σου σε slow motion είσαι απλά ένα κλικ από το να πάρεις εκδίκηση και να γίνεις ο απεχθέστερος εγκληματίας. Εκεί δίκαιοι και άδικοι γίνονται ένα. Εγκληματίες συμπορεύονται με όλους τους υπόλοιπους. Στο Ιράκ αυτοί που κόβουν τα κεφάλια των ξένων μπροστά στις κάμερες έχουν γίνει απάνθρωποι και ακραίοι δολοφόνοι. Αυτό το πράγμα, ο δυτικός πολιτισμός, που έχει την ψευδαίσθηση ότι είναι ευαισθητοποιημένος, το ονομάζει τρομοκρατία. Δεν είναι τρομοκρατία σκέτο. Είναι και πόλεμος. Ένας πόλεμος με κάθε μέσο, δίκαιο, άδικο, λογικό, παράλογο. Οι άνθρωποι ζουν μέσα στον πόλεμο, δεν τον βλέπουν σαν τρέιλερ ανάμεσα σε διαφημίσεις με αναψυκτικά, μπλουζάκια και αυτοκίνητα. Οι χειρότεροι εγκληματίες εκεί έχουν γίνει ένα με τον κοινό, φιλήσυχο υπό άλλες συνθήκες, άνθρωπο.
Εκεί δηλαδή που οι χωρίς συνείδηση, οι αυτάρεσκες, σνομπ και μαστουρωμένες από την καταναλωτική κουλτούρα (την υπερκουλτούρα μας) δυτικές κοινωνίες έβλεπαν χωριά ολόκληρα με αθώους ανθρώπους να αφανίζονται σε χρόνο dt, παρακολουθούσαν τις ‘αναπόφευκτες παράπλευρες απώλειες’ σα να είναι ένα φαινόμενο συνηθισμένο, αναπόφευκτο και αναμενόμενο (‘υπήρχαν τεχνικές δυσχέρειες’ έλεγαν οι χασάπηδες του πολιτισμένου κόσμου, οι οποίοι όμως δε βουτάνε ποτέ τα χέρια και τα μανίκια στο αίμα – άντε το πολύ πολύ να τα βουτήξουν σε κανένα σπα για να χαλαρώσουν) έρχονται τώρα να κλαίνε και να ανησυχούν για τη βία και την τρομοκρατία. Όταν γινόταν και γίνεται το ντου από τις δυτικές δυνάμεις και σκοτώνουν χιλιάδες αθώους αμάχους (αλλά πάντα μακρυά από τα 'ζεστά' και ασφαλή σπίτια μας) υπήρχε καμιά ιδιαίτερη ανησυχία για "προσπάθεια καταστροφής του τρόπου ζωής μας" στα διεθνή ΜΜΕ ή ο δυτικός κόσμος έμενε στην ουσία απαθής λες και πέθαιναν άνθρωποι σε κινηματιγραφικό blockbuster και όχι πραγματικοί? Απειλείται τότε ο πολιτισμός μας ή όχι? Μπα, όχι θα απαντήσει το αυτοϊκανοποιούμενο υποσυνείδητο του πολιτισμένου δυτικού κόσμου. Δεν απειλείται θα πουν οι χαρούμενοι ευρωπαίοι και αμερικανοί γιατί αυτοί εκεί ‘δε βαριέσαι, είναι κάποιοι μουσουλμάνοι φανατικοί, ή γενικότερα κάποιοι ημιάγριοι τύποι που κάνουν σαματά και φωνάζουν’.
Ο δυτικός κόσμος σκέφτεται και συμπεριφέρεται εγωϊστικά, αυτάρεσκα και ξυπνάει μόνο όταν μυρίσει (κυριολεκτικά σχεδόν) αίμα ακριβώς δίπλα του. Ή ακόμα χειρότερα ανησυχεί περισσότερο όταν μετά από μια τέτοια τρομοκρατική επίθεση παραλύουν μεταφορές/επικοινωνίες και ξεβολεύεται για κάνα δυο μέρες από τις συνθήκες και ανέσεις που έχει συνηθίσει παρά όταν ξέρει - ενημερώνεται (αλλά δε δίνει ουσιαστικά δεκάρα) για μαζικά εγκλήματα που γίνονται από το κράτος του σε κάτι παράξενες χώρες με παράξενους κατοίκους. Τότε τον πιάνει (έξαφνα μέσα στο λήθαργό του) πανικός και αντιδρά όπως λέει η Suzanne Vega:

“But blood makes noise
It's a ringing in my ear
Blood makes noise
And I can't really hear you
In the thickening of fear”

Πραγματικά, να την χέσω αυτή την ευαισθητοποίηση για το φαινόμενο και τα θύματα της τρομοκρατίας από τα ανθρωπάκια-ζόμπι που βλέπουν μόνο μέχρι τη μύτη τους, και ανησυχούν μόνο επειδή μόλις διαπίστωσαν ότι κάποιοι θέλουν λέει να διαταράξουν τον τρόπο ζωής τους.