Μετρ της κοινοτυπίας οι σπορκάστερ

Η μετάδοση του χθεσινού 4-1 (Βραζιλία – Αργεντινή), εκτός από τα γκολ και τις φάσεις, μας έδωσε την ευκαιρία να “χαρούμε” με μία ακόμη μετάδοση που επιμελήθηκε το αθλητικό τμήμα της ΝΕΤ (και στα ιδιωτικά τα ίδια σκ ... είναι).
Παρεπιπτόντως: είδαμε και το ξεγύμνωμα της Αργεντινής: τι είναι αυτοί ρε? (έχω συμπάθεια στην αργεντινή λόγω μαραντόνα κλπ κλπ) Ομάδα χωρίς προσωπικότητα, χωρίς αρχή και τέλος. Ρε είναι δυνατόν (ήμαρτον! που λέει και ο άλλος) ο κοντός να είπε ότι το οκτάρι (ο Riquelme ήταν?) είναι ο διάδοχός του? – πάει, ξεκουτιάθηκε εντελώς ο ντιέγκο απ’ τις κόκες και τις αποτοξινώσεις.
Πάντως, ίσως κανείς άλλος δεν μπορεί να κάνει πιο χάλια περιγραφή από τους αθλητικούς σχολιαστές στην ελληνική τηλεόραση (εξαιρείται ο παλομπαρίνι, που έχει ένα ουδέτερο ύφος και τουλάχιστον δε σου σπάει τα νεύρα). Μιλάμε για μετάδοση – σούπα και φιδέ που σερβίρουν στα νοσοκομεία γι’ αυτούς που δεν την παλεύουν. Εν τω μεταξύ τα παλικάρια, λες και ζούνε στην εποχή που η ασφάλεια φακέλωνε τον κόσμο και φοβούνταν να μιλήσουν, δε εκφράζουν (μήπως έχουν?) ούτε καν την κρίση τους για το πώς βλέπουν το παιχνίδι (δε λέω να αναλύουν συστήματα) ή αν είναι φάουλ αυτό ή πέναλτυ το άλλο (πού είσαι ρε Συρίγο που τα χωνες: «Δεν ξέρει τι σφυρίζει αυτός ο Γιούργκεμπραντ σήμερα...», «κόκκινα γυαλιά φοράει ο διαιτητής...» κ.α.). Παλιότερα σε αμφιλεγόμενες φάσεις λέγανε: βγάλτε μόνοι σας τα συμπεράσματα – τώρα δε λένε τίποτα, λες και γίνεται σε άλλο γήπεδο!
Καλά, για να πετάξουν έξυπνη ατάκα ούτε που το συζητάω. Άλλωστε, τι είναι το ποδόσφαιρο (και το κάθε άθλημα)? Υποτίθεται ότι είναι διασκέδαση – ταλέντο – έξυπνες ιδέες κλπ κλπ. Γιατί η μετάδοση των ανθρώπων να είναι λοιπόν τόσο μα τόσο κοινότυπη? Γιατί δεν προσθέτουν κι αυτοί κάτι στο παιχνίδι? Και ξέρεις απ’ τον καθ’ ένα τι θ’ ακούσεις εκ των προτέρων – κανείς δεν μπορεί να σε ξαφνιάσει με μια παρατήρησή του – παρατηρούν πράγματα που τα αντιλαμβάνεται και ένα μικρό παιδί. Κάποιοι το κατάλαβαν το όλο σκηνικό και προσπάθησαν να καθιερώσουν ένα λίγο διαφορετικό στυλ μετάδοσης. Παράδειγμα τέτοιας ανεπιτυχούς προσπάθειας: ο Σωτηρακόπουλος, ο οποίος πιστεύω να καταλαβαίνει όλα αυτά τα χρόνια πως όταν παίρνει τη μπάλα το δεξί εξτρέμ της ομάδας που επιτίθεται δεν ενδιαφέρει κανένα αν το προηγούμενο Σάββατο είχε γεννέθλια και είχε καλέσει σπίτι του ξαδέλφια, συννυφάδες και όλο του το σόι ή αν αγαπημένο του φαγητό είναι το αυγοτάραχο με μπρόκολα.

Λίγα χρόνια πριν υπήρχαν παρόμοια χάλια, αλλά τουλάχιστον τότε υπήρχαν ορισμένοι σχολιαστές που σε στιγμές οίστρου είχαν φτάσει (ή και ξεπεράσει) τα όρια του σουρεαλισμού και η διασκέδαση ερχόταν πια μέσω της τέχνης.
Κλασικότερος εκπρόσωπος αυτού του καθαρόαιμου καλλιτεχνικού ρεύματος: Στράτος Σεφτελής. Γνήσιος εκφραστής της τέχνης του Νταλί και του Πιραντέλο είχε φτάσει να πει σε ματς: «Για να δούμε τι μπορεί να γίνει στα επόμενα λεπτά που απομένουν» όταν το ρολόι του αγώνα έδειχνε 92ο προς 93ο λεπτό (δεν υπήρχε παράταση...). Ή σε άλλο σχόλιο στο μουντιάλ του 98’: «...γίνεται το σούτ και η μπάλα κόρνερ, όχι γκολ – τελικά είναι γκολ για τη Νιγηρία».
Ο μεγάλος Μανόλο (Μαυρομάτης) ήταν παλιότερα πρώτος στη λίστα με τα μαργαριτάρια στο net με τη μνημειώδη φράση του: «και ένα κόρνερ σε ευνοϊκή θέση έχει κερδίσει ο...».
Εκπρόσωπος του νεοκλασσικισμού υπήρξε ο Γιάννης Αργυρίου (από τους αγαπημένους μου). Κάθε φορά (ειδικά στην ‘αθλητική Κυριακή’) με ένα πολύχρωμο σακάκι, το χαρακτηριστικό εκείνο μαλί, το παχύ μουστάκι και τον ελεγχόμενο τόνο της φωνής του, έκανε την περιγραφή ενός ματς με τέτοιο τρόπο (εκφράζοντας τόσο έντονα το μεγαλείο του ποδοσφαίρου), που νόμιζες ότι γίνεσαι κοινωνός και μέρος μιας καλλιτεχνικής εκδήλωσης τουλάχιστον του κρατικού θεάτρου της Βιέννης και πάντως εφάμιλλη του επιπέδου της σκάλας του Μιλάνο. Ο άνθρωπος ήταν ικανός να αναγκάσει έναν εξαθλιωμένο και βρωμερό τύπο που είναι πεταμένος στον καναπέ και ρεύεται ασύστολα, έχοντας μπουχτίσει από τα πατατάκια, τα πιτόγυρα, τις πίτσες και τα μπυρόνια, να σηκωθεί όρθιος σε στάση προσοχής και να εκφράσει ενεργή συμμετοχή στο μεγαλείο του ποδοσφαίρου σαν ισότιμος πια κοινωνός.
Οι σημερινοί σχολιαστές δεν έχουν ίχνος από καλλιτεχνικό μπρίο και έτσι, στερούμενοι κάποιου άλλου σημαντικού ατού, με αναγκάζουν πολλές φορές να κάνω πολλαπλό ζάππινγκ την ώρα των αγώνων (και του χτεσινού: έχασα και 2 γκολ έτσι...) στην προσπάθειά μου να ξεπεράσω το εγκεφαλικό σοκ που μου προκαλούν. Κάποιος είχε κάποια στιγμή γράψει στο Φίλαθλο ότι αντί για ‘σπορκάστερ’, αυτούς εδώ πρέπει να τους πούμε ‘σπορ-σκάστε’.

Είναι πιο εύκολο να ακούσω επί δίωρο το Λαλιώτη να αναλύει τις δομές και τη σχέση του κομματικού μηχανισμού ενός σύγχρονου σοσιαλιστικού κινήματος με την εκτελεστική εξουσία παρά να δω ένα ολόκληρο ποδοσφαιρικό ματς χωρίς διακοπές.

Κοινές διαπιστώσεις

Είναι μάλλον περισσότερες οι φορές που διαφωνώ με τις θέσεις του Ανδριανόπουλου από αυτές που είμαι σύμφωνος. Σε αυτό όμως το άρθρο του στις 26-06-05 διαπιστώνει πράγματα με τα οποία είμαι απόλυτα (μα απόλυτα) σύμφωνος, αν εξαιρέσει κανείς το ευχολόγιό του των 2-3 τελευταίων γραμμών (άλλωστε πολιτικός είναι και μερικές φορές προτρέπει σε μια προσπάθεια για κάτι καλό στον ορίζοντα).
Ο άνθρωπος κάνει απλές διαπιστώσεις και καταλήγει στο συμπέρασμα (να πού έγκειται η απόλυτη συμφωνία μου) λέγοντας τα εξής:
«Zούμε στο περιβάλλον μιας νέας παγκόσμιας πραγματικότητας. Eνας ακήρυκτος πόλεμος σήμερα διεξάγεται παντού σχεδόν στην υφήλιο. Kαι κανένας δεν μπορεί να ξεφύγει από τους χαλύβδινους βραχίονές του. Eίναι ένας πόλεμος αδυσώπητος. Kαι οι νικητές δεν παίρνουν αιχμαλώτους. Oι εμπόλεμοι δεν έχουν σαν στόχο την κατάληψη εδαφών. Aλλά την κυριαρχία σε οικονομικές αγορές. Θύματα είναι οι απλοί άνθρωποι του μόχθου που αφημένοι αβοήθητοι εξοντώνονται αδίστακτα κάτω από τις ερπύστριες των νέων οικονομικών δυνάμεων που επελαύνουν. Kάτω από τις συνθήκες αυτές δεν χωρά εφησυχασμός. Διότι δεν υπάρχει και έλεος.»
Αυτός ακριβώς είναι ο ‘πόλεμος’ των οικονομιών – αγορών που ανέφερα κάποια στιγμή στο το blog που είχα γράψει (με αφορμή το ίδιο θέμα: την ανεργία). Αυτά τα αναφέρω γιατί θέλω σε κάποιο/α επόμενο/α blog να πάω το θέμα λίγο παρακάτω. Ο Ανδριανόπουλος (και ο κάθε πολιτικός ή ο ασχολούμενος ενεργά με πολιτικές επιλογές που επηρεάζουν πολύ κόσμο – αυτός φαίνεται σα διαχωρισμός της πλάκας αφού όλοι είμαστε – και καλά – ενεργοί πολίτες, αλλά τέλος πάντων εννοώ αυτούς που επηρεάζουν τις απόψεις και τις αντιδράσεις του κόσμου περισσότερο από έναν τυχαίο πολίτη) μπορεί να ασχολείται με το τι είναι απαραίτητο και εφικτό να γίνει με δεδομένες αυτές τις συνθήκες. Θα ήθελα ωστόσο να επικεντρωθώ σε μια πιο ψυχρή οπτική. Ανεξάρτητα του τι πρέπει να υπάρχει και του τι πρέπει να επιδιώξουμε (ή να πείσουμε κάποιους) να γίνει.
Τα πράγματα από πλευράς ανακατατάξεων, κοινωνικών αναστατώσεων (βλέπε π.χ. ασφαλιστικό) και εντάσεων θα χειροτερέψουν στο μέλλον πιστεύω σε όλες τις χώρες του λεγόμενου δυτικού κόσμου. Παρεπιπτόντως, μια αφελής ερώτηση: ρε παιδιά, αφού η ευημερία αυξήθηκε τόσο πολύ όλες τις δεκαετίες που πέρασαν, γιατί όλοι θέλουν να περικόψουν αμοιβές – εργασίες, όλοι τρέχουν για να νικήσουν σε έναν τρελό αγώνα στα σημεία για να επιβιώσουν, όλοι παραπονούνται για το καταραμένο το άγχος και την κατάθλιψη και πολλοί λένε ‘τι καλύτερα που ήταν πέρυσι’? Παρόμοια πράγματα διαπιστώνω σχετικά μ’ αυτό σε ελλάδα, παρόμοια συμβαίνουν απ’ ό,τι έχω συζητήσει με συγγενείς στις ΗΠΑ και παρόμοια τα βλέπω και στην ευρώπη (φυσικά με όλες τις διακυμάνσεις που έχει το όλο πράγμα).
Στην απληστία (greed) χρωστάμε κατά κύριο λόγο την τεράστια άνθιση των τεχνολογιών, των ανέσεων και του τρόπου ζωής μας. ‘Μας’ εννοώ και πάλι εμάς του ευρωπαιοατλαντικού χώρου (και πάλι μένουν απ’ έξω άνθρωποι και κοινωνίες που σε κάποιο βαθμό είναι περιθωριοποιημένοι). Η ίδια η απληστία είναι αυτή που οδηγεί τα πράγματα εκεί που πηγαίνουν και σήμερα. Εμείς είμαστε (όπως πάντα) άπληστοι, αλλά ανεβαίνει το βιοτικό επίπεδο (και η τάση για απληστία) και άλλων ανθρώπων στο ‘παγκόσμιο χωριό’, τους οποίους πρέπει να ανταγωνιζόμαστε. Δημιουργούνται έτσι ανά τον κόσμο θύλακες ευχαριστημένων και δυσαρεστημένων από την παγκοσμιοποίηση, τόσο σε επίπεδο χωρών όσο και σε επίπεδο τοπικών κοινωνιών (βλέπε γκετοποίηση κλπ.). Άμα κλείνει η εταιρεία που είσαι ή έστω κάνει αναδιοργάνωση (στην ελλάδα ξέρουμε πολύ καλά τι σημαίνει αναδιοργάνωση) τότε χοντρικά είσαι στους δυσαρεστημένους. Αν αντίθετα είσαι στην Μπανγκαλόρ ή σε κανένα καλό προάστιο της Σαγκάης ανερχόμενος εκπρόσωπος της μεσαίας τάξης τότε αναμφίβολα θα είσαι στους ευχαριστημένους.
Η παγκόσμια οικονομία (άρα και η ευημερία μας) στηρίζεται ουσιαστικά στο δανεισμό χρημάτων από το μέλλον (βλέπε π.χ. ελλείματα όλων των χωρών) και σε μία ευλαβική (θρησκευτική θα έφτανα ακόμα να την πω) προσήλωση του δυτικού κόσμου στην κουλτούρα του καταναλωτή. Αν δε γίνει κανένα γενικό οικονομικό μπαμ (κυρίως από τριγμούς στους δύο αυτούς παράγοντες), τη βγάζουμε για κάποιο καιρό ακόμα, έχοντας κύριο μέλημά μας τον ικανοποιημένο καταναλωτή, όπως θέλουν να μας πείθουν οι χαρούμενες διαφημίσεις. Μετά, βλέπουμε... Προς το παρόν ή πορεία προς τις κοινωνίες τρελοκομεία έχει αρχίσει. Κάποιοι (ΗΠΑ) είναι έξυπνοι όσο και αδίστακτοι και κάνουν outsourcing ένα μέρος των κοινωνικών συγκρούσεων, εφευρίσκοντας ταυτόχρονα νέες αγορές (και φυσικά νέους εχθρούς).
Σε επόμενο/α blog θε ήθελα να περιγράψω δύο πράγματα:
- Τη σχετικότητα των πραγμάτων από άποψη θέσης: το να βλέπεις πολύ καλά τι γίνεται στη γειτονιά σου (γειτονιά μπορεί να είναι εδώ ακόμη και μία ήπειρος) αλλά όχι σε μία άλλη δε σημαίνει ότι αυτό που νομίζεις – αντιλαμβάνεσαι ισχύει σα γενική αλήθεια για όλο τον κόσμο και πάντως δε μπορεί από μόνο του να αποτελεί ασφαλές κριτήριο για να αντιληφθείς τη μορφή του κόσμου (και αυτήν που έχει σήμερα και εκείνη που πιθανό να έχει αύριο).
- Το ότι ο πολιτισμός μας συνολικά δεν έχει ξεπεράσει ακόμα την εποχή του θηρευτή, ενός ανθρώπου άπληστου κατά βάση, του οποίου η σχέση του με τους υπόλοιπους ανθρώπους αλλά και τη φύση (στην οποία υποτίθεται ότι είναι ενταγμένος *) είναι περισσότερο ανταγωνιστική (greed driven) παρά μια σχέση συμβίωσης. Αυτό ισχύει τόσο σε επίπεδο ατόμων όσο και σε επίπεδο κρατών (σε επίπεδο κρατών μερικοί ίσως νόμιζαν ότι μετά το 2ο παγκόσμιο πόλεμο – συγκροτήθηκε τοτε και ο ΟΗΕ – τέλειωσε αυτή η εποχή και μπαίναμε σε μια εποχή μόνιμης ειρήνης).

(*) αυτή η καταραμένη ελληνική γλώσσα: εν + τάσσομαι -> υπονοεί ουσιαστικά τη διαδικασία του προσαρμόζομαι

Federico Aubele - Gran Hotel Buenos Aires

Ίσως το καλύτερο album που έχω ακούσει τα τελευταία δύο χρόνια. Μια ιδέα για το στυλ μουσικής παίρνει κανείς από 'δω (αν και ο ήχος απ' την ιστοσελίδα κατακρεουργεί τα κομμάτια).
Όχι, δεν παίρνω προμήθεια από τον άνθρωπο - άλλωστε το μόνο που έχει να κάνει κάποιος είναι να κατεβάσει όλα τα τραγούδια από το limewire - αλλα΄για να μη νομίζουμε ότι η Αργεντινή βγάζει μόνο καλλιτέχνες στη μπάλα και στο ταγκό.

Ευτυχώς, κάποιοι άνθρωποι δημιουργούν ακόμα μουσική, αντί να μας πρήζουν τα ριαπαπά με συνθήματα 'όχι στην πειρατεία' καλώντας μας να στηρίξουμε την ανυπαρξία τους. Ευτυχώς που κάποιες λίγες φορές μερικές δισκογραφικές εταιρείες είναι music-oriented (βλέπε Rob Garza και Eric Hilton: Thievery Corporation) και δεν έχουν τον κάθε φούφουτο να το παίζει μάνατζερ και να μας πουλάει λυματολάσπη αντί για μουσική.

Μόνο για κάνα dvd οι εφημερίδες

Σε ένα βαρυσήμαντο άρθρο του, το β(λ)ήμα της Κυριακής κάνει κανονικά και με το νόμο ένα copy-paste (άντε βάλτε και μια ψιλομετάφραση) του άρθρου που (συμπτωματικά) έχω πριν 3 post απ' τον economist.
Μια ακόμη επιβεβαίωση του ότι από τις (ελληνικές) εφημερίδες, εδώ και πολλά χρόνια, δε μαθαίνεις ειδήσεις. Αν ένας τυχαίος άνθρωπος (δηλ. εγώ), με ένα παπαρολογικό σερφάρισμα του μισάωρου στο νετ διαβάζει ειδήσεις οι οποίες απλά αναδημοσιεύονται (και έχοντας πολύ λιγότερα ουσιώδη στοιχεία από την αρχική) σε ένα ΄έγκυρο΄ και ΄αναγνωρισμένο΄ κυριακάτικο φύλλο μετά από λίγο καιρό, τότε καλά κάνω και αγοράζω εφημερίδες μόνο για τις ελληνικές ταινίες που έχουν στα dvd. Πού είναι η στοιχειώδης έρευνα, μια στοιχειώδης ανάλυση από τον ίδιο το δημοσιογράφο? Όλοι (όλοι?) ξέρουμε ότι αντιγράφοντας (μιλάμε για αντιγραφή, έτσι 'στεγνά'...) πράγματα απ' το internet έχει κάνει άλλος την εργασία του στη σχολή, άλλος τη διπλωματική εργασία του και άλλος (σχεδόν) το διδακτορικό του. Σήμερα γεμίζεις χαλαρότατα 3-4 εφημερίδες από ενδιαφέροντα γεγονότα - αναλύσεις που υπάρχουν στο internet, ακόμα κι αν έχεις τόση σχέση με τη δημοσιογραφία όση και ο Γκούμας με το εξωτερικό φάλτσο.
Αλλά τι να μιλάμε τώρα για ένα χώρο που έχει 10000000000 έντυπα μόνο και μόνο για να 'σπρώχνουν' με το αζημίωτο διάφορους ευνοούμενους (πολιτικούς, επιχειρηματίες, δημοσιογράφους, ανθρώπους της showbiz κλπ)... Είναι για να γελάει κανείς (που έλεγε παλιά και ο Συρίγος όταν σχολίαζε κάτι ματς με διαιτητή το Ζιχ - μας είχε κάψει με τους Ρώσους αυτός) η όλη κατάσταση...
Άντε, βγάλτε εκεί κανα cd, γιατί από ειδήσεις (πρωτογενείς και επεξεργασμένες) καλύτερα να ρωτήσω τον εβγατζή της γειτονιάς - θα ξέρει περισσότερα - και από πρώτο χέρι.

Χωρίς προβλήματα η απεργία στα ΜΜΜ

Χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα τελικά η απεργιακή κινητοποίηση της Παρασκευής στα μέσα μαζικής μεταφοράς.

Φτιάχτε club στον ΠΑΟ και μετά συζητάμε

‘Εσύ, είσαι μέσα?’ Με αυτή τη φράση και μέσα από μια έντονη διαφημιστική καμπάνια, η διοίκηση της ΠΑΕ Παναθηναϊκός προσπαθεί να βρει πελάτες για να γεμίζει το ΟΑΚΑ, το οποίο θα αποτελεί την έδρα της ομάδας από την επόμενη σεζόν. Πράγμα που βέβαια κάνουν ουσιαστικά όλες οι σύγχρονες ομάδες – εξ’ άλλου ανώνυμες εταιρείες είναι. Σαν παναθηναϊκός που η διοίκηση της ομάδας (μιλάμε πάντα για την οικογένεια Βαρδινογιάννη) μου ‘έκοψε’ το ποδόσφαιρο από το ’96-97, μόνο χλευασμό μπορούν να μου προκαλέσουν τέτοιες προτροπές. Το χαστούκι που έφαγαν τότε πολλοί φίλαθλοι της ομάδας ήταν δυνατό (για κάποιους, όπως εγώ, εκλήφθηκε σα μήνυμα – οιωνός πως η ομάδα στα επόμενα χρόνια θα χάνει σιγά σιγά κομμάτια από αυτά τα άυλα, αλλά τόσο σημαντικά στο ποδόσφαιρο, πράγματα, όπως είναι η ψυχή και το πρεστίζ, και έπαψαν καν να ασχολούνται έστω και από περιέργεια για το τι κάνει η ΠΑΕ).

Μέσα σε λίγους μήνες κατέστρεψαν την ομάδα που είχε μια από τις καλύτερες εμφανίσεις στην Ευρώπη την τελευταία δεκαετία (προσωπικά πιστεύω ότι μαζί με την παρουσία του Ολυμπιακού τη χρονιά, επί Μπάγεβιτς, που αποκλείστηκε με το γκολ του αέρα από τον Κόντε στο εντός έδρας με τη Γιουβέντους είναι αντικειμενικά οι δύο καλύτερες ελληνικές ομάδες στα ευρωπαϊκά γήπεδα τα τελευταία δέκα χρόνια). Διαλύθηκε σε χρόνο ρεκόρ η τότε ομάδα (σα να περνάς μια ηδονική βραδιά όνειρο με τη Ζιζέλ και μετά, αντί να προσγειωθείς έστω σε κάτι πιο κοντά στην καθημερινότητα, να πας κατευθείαν στη Δαμανάκη – μιλάμε για τρελή ήττα). Το χειρότερο ήταν ότι παρόμοιες μίζερες ενέργειες έγιναν και στα χρόνια που ήρθαν – όπως όπως την έβγαζε η ομάδα με πρόχειρες λύσεις. Κάποιος θα μπορούσε εδώ να κάνει εκτενή αναφορά με μεγάλες λεπτομέρειες για τη μετά πορεία, αλλά δεν είναι αυτό (το προφανές) στο οποίο θέλω να καταλήξω.

Η νοοτροπία των ομάδων πηγάζει από δύο κύριους πόλους: τις διοικήσεις και τους οπαδούς, με τους τελευταίους να έχουν ολοένα και μικρότερο ρόλο τα τελευταία χρόνια στη διαμόρφωση της νοοτροπίας της ομάδας. Η νοοτροπία της ΠΑΕ Παναθηναϊκός την οδήγησε στην πρακτική του να ‘σκοτώνει’ γρήγορα το εμπόρευμα που έχει, αποκομίζοντας το κέρδος άμεσα (πόσο μάλλον όταν γι’ αυτό το εμπόρευμα τους είχε πριν κοστίσει πενταροδεκάρες – βλέπε π.χ. Καραγκούνης) ή να πουλάει ΤΩΡΑ και όσο όσο παίκτες που θα μπορούσαν να αποτελέσουν βασικούς συντελεστές του κορμού της ομάδας και που φέρουν πολλαπλάσια λεφτά από κάποια μετέπειτα πώλησή τους (βλέπε Σεϊταρίδη που πουλήθηκε 2,5 φορές πάνω – απ’ ό,τι αγοράστηκε από τον ΠΑΟ – από τους Πορτογάλους σε μία Ρώσικη, όχι σαλάτα, ομάδα) λίγο αργότερα. Δηλαδή, ούτε καν καλές ποδοσφαιρικές μπίζνες δεν κάνουν οι άνθρωποι (δίνεις έτσι απλά τους πολλά υποσχόμενους παίκτες σου μόλις πριν το Euro?). Κανείς βέβαια δεν περίμενε να γίνει στο Euro αυτό που έγινε, αλλά αυτό δεν αλλάζει και πολύ τα πράγματα.

Από την άλλη, δεν είναι εκτός πραγματικότητας η άποψη: ‘και τι επενδύσεις - σε παίκτες κλπ – να κάνεις όταν είσαι στο ελληνικό πρωτάθλημα? Και τίποτε να μην κάνεις 2ος-3ος θα βγεις έτσι κι αλλιώς’. Αλλά θέλω να καταλήξω κάπου αλλού. Στο ότι η νοοτροπία της ΠΑΕ Παναθηναϊκός μοιάζει περισσότερο με νοοτροπία μεγαλοτσιφλικά, ο οποίος έχει πάνω απ’ όλα τον εαυτό του και όχι αυτό που διαφεντεύει – αντίθετα με ένα σύγχρονο μάνατζερ που είναι αρκετά έξυπνος και αποτελεσματικός σε αυτό που κάνει, ώστε να μην κάνει τέτοιους ηλίθιους διαχωρισμούς. Τόσο καιρό οι άνθρωποι δε (δεν μπορούν ή/και δε θέλουν?) φτιάχνουν έναν κορμό ομάδας, στην οποία θα προσθαφαιρούν, με μέτρο, τα κατάλληλα ανά περίσταση συστατικά. Ή μήπως έχουν πάρει κάποιον παίκτη που να θεωρηθεί ίνδαλμα για τους οπαδούς (ναι σύμφωνοι: και τους πελάτες) της ομάδας? Μήπως για όσους έκαναν ή έδειξαν δείγματα μιας κάποιας αξίας για ελληνικό πρωτάθλημα, υπήρξε πλάνο αφομοίωσής τους στην ομάδα (βλέπε Μινχ κλπ) ή μήπως φεύγουν κακήν κακώς? Και για να φτάσω στο τελικό συμπέρασμα.

Το θέμα δεν είναι αν παίκτες φεύγουν καλώς ή αν δεν έρχονται άλλοι (καλώς ή κακώς). Αλλά το ότι με τις πράξεις της η διοίκηση έχει δείξει πως δε θέλει η ομάδα ή κομμάτι της ομάδας (βλέπε μεγάλο όνομα παίκτη ή προπονητή) να είναι ούτε κατά διάνοια πάνω από τη διοίκηση του Παναθηναϊκού, να φαίνεται περισσότερο στον κόσμο από την οικογένεια και να την ‘καπελώνει’. Κανονική νοοτροπία τσιφλικά δηλαδή, που επειδή είναι τόσο ηλίθια και παλιομοδίτικη, αποβαίνει (νομοτελειακά) σε βάρος και του ίδιου (του τσιφλικά).

Συμπέρασμα: Στον Παναθηναϊκό κανείς δε θα γίνει είδωλο και δε θα ενσαρκώσει όραμα γιατί δεν το επιτρέπει η διοίκηση.

Στον Ολυμπιακό υπήρξαν (έχουν κάνει και εκεί πολλές μαλακίες, αλλά επικεντρώνομαι στο θέμα της νοοτροπίας) ομολογουμένως περισσότερο ανοιχτόμυαλοι. Δε δίστασαν να φέρουν παίκτες που θα δώσουν πρόσθετο ειδικό βάρος στη φανέλα του συλλόγου (θυμηθείτε τι μεταγραφές ξένων παικτών έχει κάνει ο Ολυμπιακός την τελευταία δεκαετία, καθώς και τις αντίστοιχες του Παναθηναϊκού), οι οποίοι ταυτόχρονα με τον αναντικατάστατο κορμό της ομάδας (τον γνωστό, που τώρα μετά από 8 χρόνια συζητείται ότι θέλει ανανέωση) και τα αποτελέσματα που όλοι μαζί έφεραν, έκαναν εκείνο το γκελ στον κόσμο (ο κόσμος μιας ομάδας όταν δει όραμα, συγκεκριμένες προθέσεις πάντα δίνει το απαραίτητο feedback) που έδωσαν ώθηση στην ομάδα για να πάει πιο ψηλά. Έχει το ίδιο πρεστίζ σαν ομάδα – ξεχάστε τίτλους και ιστορική αρχαιολογία – ο Ολυμπιακός του ’95-96 με το σημερινό? Η νύχτα με τη μέρα.

Η μήπως είναι τυχαίο το τι αντιμετώπισης τυχαίνουν οι παίκτες του Ολυμπιακού από την πρώην τους ομάδα σε σχέση με την αντίστοιχη που έχουν οι παίκτες του Παναθηναϊκού? Σχολίαζε ο Γιαννακόπουλος ένα ματς του Champions League πριν λίγο καιρό και αναφερόταν στον Ολυμπιακό με το ‘μας’. Ο Καρεμπέ πλύση εγκεφάλου του έκανε του Λε Γκεν να έρθει στον πάγκο της ομάδας. Στο Τζιοβάννι μόνο χρυσελεφάντινο άγαλμα στο λιμάνι δεν του στήσανε οι άνθρωποι. Ο άνθρωπος στην υπόλοιπη ζωή του θα ακούει Ολυμπιακός και κυριολεκτικά θα τον παίρνουνε τα κλάματα απ’ τη συγκίνηση. Είχε κανένα πρόβλημα στην τελετή ο Κόκκαλης αν ο κόσμος επευφημούσε περισσότερο (εκστασιαζόταν θα ήταν η σωστότερη φράση) το Βραζιλιάνο και λιγότερο τον ίδιο? Όχι βέβαια, γιατί είναι επιχειρηματίας αρκετά έξυπνος για να καταλάβει ότι ο κόσμος θέλει από την ομάδα θέαμα, παίκτες ινδάλματα, να την αισθάνεται ότι κάνει συγκεκριμένες κινήσεις για να ανελιχτεί. Και μαζί με αυτά κερδίζει σε ειδικό βάρος φυσικά και ο τιμονιέρης, δηλ. ο πρόεδρος.

Άλλο δείγμα αυτής της διαφοράς νοοτροπίας: Διάβαζα για 2-3 πρώην παίκτες του Ολυμπιακού που πήγαν στην προπόνηση του Ολυμπιακού και προπονήθηκαν κανονικά με την ομάδα σα να ανήκαν ακόμα σ’ αυτή. Είναι δυνατό να γίνουν τέτοια πράγματα στον Παναθηναϊκό, που οι περισσότεροι παίκτες φεύγουν λίγο-πολύ ρίχνοντας μαύρη πέτρα πίσω τους? Η μήπως αν πήγαινε στην Παιανία ο Σεϊταρίδης ή ο Καραγκούνης (καλά για Νικοπολίδη δεν το συζητάω…) θα τους έλεγαν: ‘βρε καλώς τα παλικάρια μας!’? Οι παίκτες του Παναθηναϊκού γίνονται περίπου ξένα σώματα (είπαμε περίπου, γιατί κανένας δεσμός δεν κόβεται εύκολα) μετά την αποχώρησή τους από την ομάδα. Αντίθετα, στον Ολυμπιακό δείχνουν προς τα έξω μία παντελή έλλειψη κόμπλεξ σε σημείο που Γιαννακόπουλος (και ο κάθε Γιαννακόπουλος) να μιλάει χρησιμοποιώντας αυθόρμητα το ‘μας’ για την ομάδα. Σα να ανήκουν ακόμα στον Ολυμπιακό ρε παιδί μου αισθάνονται οι άνθρωποι.
Όλα αυτά λοιπόν περιγράφουν τη διαφορά νοοτροπίας που υπάρχει μεταξύ μιας διοίκησης χωρίς συμπλέγματα (του Ολυμπιακού) και μιας διοίκησης γεμάτη μικροπρέπειες και νοοτροπία παλιομοδίτη μεγαλογαιοκτήμονα. Μια εξήγηση είναι ίσως τα σαφώς λιγότερα χρόνια που έχει ο Κόκκαλης στο τιμόνι των κόκκινων, που μεταφράζεται σε μεγαλύτερη όρεξη (τη στιγμή που οι άλλοι έχουν μετά από 26 χρόνια κορεστεί προ πολλού). Μία άλλη βαθύτερη εξήγηση σχετίζεται με την εξέλιξη και το επιχειρηματικό αντικείμενο του Κόκκαλη σαν επιχειρηματία (οι τηλεπικοινωνίες και γενικότερα η νέα τεχνολογία απαιτούν περισσότερη εγρήγορση, ρίσκο, πρωτότυπη σκέψη-δράση και γενικά απροκατάληπτη αντίληψη της πραγματικότητας) σε σχέση με τις περισσότερο παραδοσιακές δραστηριότητες του ομίλου Βαρδινογιάννη (και εδώ υπάρχουν οι παραπάνω απαιτήσεις, αλλά δεν αποτελούν το νούμερο ένα παράγοντα που κρίνει τα πράγματα – εδώ περισσότερη σημασία παίζουν μεγέθη όπως η έκταση και η μάζα παρά η επιτάχυνση και οι γρήγορες αλλαγές πορείας).
Το γεγονός παραμένει ένα: οι Παναθηναϊκοί βλέπουν τα τελευταία χρόνια την ομάδα όλο και περισσότερο σαν ένα απρόσωπο μαγαζί (όπου πας και απλά, ψυχρά σχεδόν, ψωνίζεις κάτι, κάνεις ό,τι κάνεις και φεύγεις), αφού αυτή τη συμπεριφορά δείχνει η διοίκηση, ενώ οι φίλαθλοι του Ολυμπιακού βλέπουν την ομάδα τους σαν club (στο club άλλωστε ξεφαντώνεις, εκστασιάζεσαι, καυλώνεις παραπάνω απ’ ό,τι σ’ ένα απλό μαγαζί). Και επειδή τέτοιοι σαν τους παραπάνω είναι οι λόγοι που οι πιτσιρικάδες διαλέγουν ομάδα (όπως και ‘γω διάλεξα το ’86-87), σήμερα μια μεταγραφή και μια διαφήμιση με ένα χαμογελαστό μπαμπά και ένα χαρούμενο παιδάκι στους ώμους του, οι οποίοι ανυπομονούν να πάρουν εισιτήριο διαρκείας και να μπουν στο club (!?) του Παναθηναϊκού, δεν αρκούν για δώσουν το κάτι άλλο στην αύρα της ΠΑΕ.

Φτιάχτε club που να αξίζει να πάει κανείς και μετά ξαναμιλάτε. Ως τότε όμως: (όπως λένε και οι άλλοι) ΑΝΤΕ ΓΕΙΑ ΡΕ!!

Ε-ε-έρχεται!

"Για μια χούφτα τούβλα", που έλεγε και μια (επική θα έλεγα) βιντεοταινία-blockbuster των '80s με τον Τσάκωνα.
Δείτε και αυτό

Πολιτική/πολιτικοί για τα πανηγύρια στην Ευρώπη

Το άρθρο αυτό είναι άκρως ενδιαφέρον και γι’ αυτό θα ‘θελα να το σχολιάσω.
Λέει μεταξύ άλλων ο διευθυντής της Μοντ Nτιπλοματίκ:
«Tο «όχι» σηματοδοτεί ένα πλήγμα στην προσπάθεια να επιβληθεί σε όλο τον κόσμο, ερήμην των πολιτών, ένα ενιαίο οικονομικό μοντέλο, εκείνο της παγκοσμιοποίησης»
Η παγκοσμιοποίηση είναι (με την τεράστια άνθηση των μεταφορών και των επικοινωνιών τις τελευταίες λίγες δεκαετίες) ένα φαινόμενο αναμενόμενο που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση. Δεν είναι καλό ή κακό, είναι μία φυσική εξέλιξη. Ο χαρούμενος Γάλλος όμως παραπονιέται ουσιαστικά για κάτι που αυξάνει το επίπεδο ζωής σε ολοένα και περισσότερους ανθρώπους που ζουν σε περιοχές με χαμηλότερο βιοτικό επίπεδο απ’ τη Γαλλία. Αμφιβάλλει κανείς για την τεράστια αύξηση του βιοτικού επιπεδου στην Ν.Α. Ασία? Νομίζω όχι. Που σημαίνει ότι ένας διευθυντής εφημερίδας στη Σιγκαπούρη (ή κάπου εκεί τέλος πάντων) θα έλεγε τα μάλλον αντίθετα. Ότι η παγκοσμιοποίηση έφερε καλύτερη ζωή σε περισσότερους. Το θέμα είναι από ποια πλευρά είσαι και παρατηρείς τα πράγματα. Δεν είναι ανάγκη να δίνουμε μεγαλύτερη σημασία στη γνώμη του Γάλλου απ’ ότι θα δίναμε σ’ αυτή του Σιγκαπουριανού (πώς να τον πω τον άνθρωπο?) επειδή είμαστε πιο κοντά σαν ελλάδα με αυτόν και όχι με τον τελευταίο.
Η Ευρωπαίοι σαν το διευθυντή της Nτιπλοματίκ (ιδιαίτερα η καλομαθημένη γενιά – αυτή που γεννήθηκε αμέσως μετά το β’ παγκόσμιο πόλεμο, οι baby-boomers που τους λένε στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού και που φυσικά καλόμαθε και τις επόμενες νεότερες) μοιάζουν με το κακομαθημένο παιδί που τα είχε όλα έτοιμα από τους γονείς του και κάποια στιγμή, μετά από μια οικονομική κρίση στην οικογένεια, καταλαβαίνει ότι πρέπει κι αυτό να μπει με χειρότερους όρους απ’ ότι περίμενε στη βιοπάλη (α ρε Ξανθόπουλε..) όπως όλος φυσικά ο άλλος κόσμος έκανε πάντοτε, σε ένα στίβο όπου μπορεί να αναγκαστεί να δεχτεί την επιδείνωση των όρων ζωής του. Και φυσικά δυσανασχετεί με αυτό.

Ο Ρόμπιν Κουκ (ναι, αυτός που είναι πολύ αγαπητός στους Γιουγκοσλάβους...) προσθέτει παρακάτω:
««Yπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι που διαδηλώνουν το εκσυγχρονιστικό τους πνεύμα, κάνοντας κήρυγμα στους εργάτες ότι πρέπει να δουλεύουν περισσότερο, με λιγότερη εργασιακή ασφάλεια και πιο πενιχρές συντάξεις. Bεβαίως, οι ίδιοι απολαμβάνουν παχυλούς μισθούς με καλές συντάξεις και ισόβια εργασιακή ασφάλεια, αλλά θεωρούν ότι είναι πάντα καθήκον των υπολοίπων να επωμίζονται τις οδυνηρές αναδιαρθρώσεις που επιβάλλει η παγκοσμιοποίηση»
Συμφωνώ τόσο πολύ εδώ με τον Κουκ που, με βάση το παρελθόν του και τα πεπραγμένα του, έχω αρχίσει ν’ ανησυχώ. Άλλωστε κάστες βολεμένων και χαρούμενα αδιάφορων ανθρώπων υπήρχαν πάντα (οι πιο ίσοι απ’ τους ίσους όπως τους λένε) για να εκφράζουν άποψη για το τι πρέπει να γίνει (για το κοινό καλό). Όταν στην Ευρώπη όμως υπάρχουν ολοένα δυσκολότερες καταστάσεις (μεγαλύτερη ανισότητα, ανεργία, ανασφάλεια), όλο και περισσότεροι είναι επόμενο να δυσανασχετούν – αντιδρούν σε επαχθείς συνθήκες – κανόνες – νόρμες – κοινοτικές οδηγίες κλπ κλπ. που αντίκεινται στα συμφέροντά τους.

Μα ναι, όλα είναι προς το συμφέρον. Κανείς δεν είναι δυνατό να ανεχτεί να καταπιεστεί και να χειροτερέψουν οι όροι ζωής του απλά γιατί κάποτε με την παγκόσμια άνοδο του επιπέδου ζωής όλα θα γίνουν (κάποτε) καλύτερα ή απλά γιατί ο καπιταλισμός φέρνει (ή θα φέρει) το κοινό παγκόσμιο καλό. Σε τέτοιο αλτρουϊσμό και αυτοθυσία για το κοινό καλό πιστεύανε (και δυστυχώς τα εφάρμοσαν αυτά) στη Σοβιετική Ένωση όταν τους έλεγαν ότι πρώτα η δικτατορία του προλεταριάτου (όπου ουσιαστικά θα σας λιώσουμε) και μετά η αταξική κοινωνία (όπου όλοι θα είναι μες την καλή χαρά). Τέτοια παράλογα λοιπόν πράγματα (το να πείσεις – επιβάλεις σε κάποιον να μην άντιδρά υπερασπιζόμενος το συμφέρον της κάστας του όταν γίνονται πράγματα ενάντια στα συμφέροντά του) δε γίνονται χωρίς παραλογισμό και χωρίς ωμή βία (βλέπε και πάλι Σοβιετική Ένωση όπου ο Στάλιν έφτασε να πει, και – δυστυχώς και πάλι – να προσπαθήσει να κάνει πράξη, το αμίμητο: “Περισσότερο κράτος, προκειμένου να καταργήσουμε το κράτος”).

Το ότι με την παγκοσμιοποίηση και το άνοιγμα των αγορών μπορεί να βελτιώθηκαν οι συνθήκες ζωής για πολύ περισσότερους ανθρώπους απ΄αυτούς που χειροτέρεψαν (κάποιοι ίσως διαφωνούν με αυτό, αλλά ας δεχτούμε ότι αποτελεί αλήθεια), για έναν άνθρωπο δε σημαίνει ότι δε θα δυσανασχετήσει αν είναι στην πλευρά αυτών που χειροτερεύει η θέση τους. Ιδιαίτερα μάλιστα αν αυτή/ός είναι ανασφάλιστος σε μια χώρα σαν τις ΗΠΑ άντε εσύ να τον πείσεις ότι το σύστημα λειτουργεί μεσομακροπρόθεσμα προς όφελος των πολλών (και των άξιων ισχυρίζονται κάποιοι). Απλά δεν τον ενδιαφέρει τι γίνεται πέρα από τη γειτονιά του, ούτε εμένα σε μια τέτοια περίπτωση θα με ενδιαφέρει και το ίδιο και αυτούς που πιστεύουν στο φιλελευθερισμό. Τι κάνουμε εμείς και τι κάνουν αυτοί που είναι στο κοινωνικό μας περιβάλλον - αυτό μόνο μας ενδιαφέρει άμεσα. Πόσο μάλλον τους υπέρμαχους των ελεύθερων αγορών, αφού το όλο σύστημα σκέψης τους στηρίζεται στην ελευθερία να έχεις εγωιστικό κέρδος και πάντως όχι στην αλληλεγγύη των ανθρώπων.

Τέλευταία παρατήρηση: Ωραία λοιπόν, πολλοί Ευρωπαίοι δε δέχτηκαν το σύνταγμα αυτό που αναδεικνύει σε θεά την αγορά. So what? Πανηγυρίζουν γι’ αυτό? (ρωτούν και οι Αμερικάνοι) Αφού η αγορά είναι το νέο πεδίο των μαχών και ουσιαστικός ρυθμιστής εξωτερικών και εσωτερικών σχέσεων έτσι κι αλλιώς. Πανηγυρίζουνε απλά που δεν μπήκε στο σύνταγμα? Για το ότι ρυθμίζει τη ζωή τους αποκλειστικά αυτό, και για το ότι δε φαίνεται να έχουν λύσεις για μία πραγματική κατάσταση που μάλλον αποβαίνει εις βάρος τους, έχουν κάποιο σχέδιο (όχι σχέδιο Μάρσαλ) – προοπτική – όραμα? Δεν είναι για τα πανηγύρια?

Η παλιά Ευρώπη (που έλεγε και ο Μπους)

Δεν έχω επιστημονικές γνώσεις από το αντικείμενο, για να το ξεκαθαρίσω απ' την αρχή. Αυτά που περιγράφει όμως ο Jeremy Rifkin στο βιβλίο του ‘Το τέλος της εργασίας’ (The end of Work : έχει σαν θέμα την εξέλιξη της εργασίας στο μέλλον, μια εξέλιξη που θα αλλάξει την ίδια την κουλτούρα μας) είναι πράγματα που νομίζω ότι κάνουν μπαμ (εννοώ φαίνονται δια γυμνού οφθαλμού το πού πηγαίνει το πράγμα) για έναν που έχει ένα στοιχειώδη κοινό νου για να αντιλαμβάνεται τι παίζεται γύρω του.
Ωστόσο, επηρεασμένος από προσωπικά του βιώματα ίσως, o Rifkin δε βλέπει ότι σήμερα η Ευρώπη είναι η πρώτη και η σφοδρότερα πληττόμενη από το φαινόμενο που ο ίδιος έχει περιγράψει. Αντίθετα, επιμένει να χαϊδεύει τα αυτιά της καλοζωισμένης, κοσμοπολίτικης και γραφειοκρατικής νομενκλατούρας (για να χρησιμοποιήσω και όρους που παραπέμπουν σε άλλες εποχές) που κυριαρχεί στην Ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή και μέσα από τα κοινοτικά όργανα επηρεάζει τις ζωές μας. Είναι πολύ καλός διανοητής ο Rifkin αλλά δίνει άλλοθι με τέτοιες δηλώσεις σε όλους αυτούς τους αξιωματούχους της ευρωπαϊκής ένωσης να αυτοϊκανοποιούνται (πάλι όλοι μαζί) και να ζουν πάλι όλοι μαζί στον κόσμο τους (φτάνει μάλιστα στο σημείο, στο άρθρο εδώ, να λέει: «there is a European Dream, and way of life, that can become a permanent reality».
Αυτά θα μπορούσε να τα λέει αν ήμασταν 30-40 χρόνια πριν και γινόταν τότε προσπάθεια μιας ένωσης ευρωπαϊκών πολιτειών (όπως ο ίδιος την αποκαλεί) και όχι τώρα που ο πόλεμος του ανταγωνισμού μαίνεται από παντού (ο «πόλεμος» του ανταγωνισμού των οικονομιών που περιέγραψα στο αμέσως προηγούμενο ποστ) και στον οποίο δεν υπάρχει σήμερα ούτε συνοχή, ούτε σύμπνοια (βλέπε μπλοκ χωρών πολλών ταχυτήτων), ούτε αλληλεγγύη των λαών της Ευρώπης (βλέπε απειλές για βέτο Ιταλίας, Αγγλίας στον κοινοτικό προϋπολογισμό 2007-2013 αυτές τις μέρες). Αλλά αυτά είναι πταίσματα. Εδώ, ακόμα χειρότερα, δεν υπάρχει ούτε συγκεκριμένη στρατηγική για την αντιμετώπιση του πολέμου αυτού (δηλαδή 1ον τι πρέπει να κάνουμε και 2ον πώς πρέπει να το κάνουμε). Με λίγα λόγια οι Ευρωπαίοι τα θέλουν όλα, και την πίτα και το σκύλο (και θέλουν να γίνουν και αφεντικά αντί των Αμερικανών). Ε, απλά αυτά τα πράγματα δε γίνονται. Και καταντούν να προβαίνουν σε απειλές στην Κίνα (παράδειγμα τώρα…) ότι θα βάλουν ποσοστώσεις στις εξαγωγές της.
Να ποιο πιστεύω ότι ήταν το βαθύτερο νόημα του Μπους όταν λίγο πριν την εισβολή στο Ιράκ μίλησε για παλιά και γερασμένη Ευρώπη. Με λίγα λόγια ήταν σα να τους έλεγε: “Ρε παπάρες αφού ο πόλεμος που πρόκειται να κάνουμε είναι business as always και με κέρδη για όλους μας, τι σκατά θέλετε τώρα τα δικαιώματα αυτοδιάθεσης των λαών και ιστορίες για ελέφαντες με ροζ χαυλιόδοντες?. Ποια αυτοδιάθεση? Ισχύς σημαίνει ισχύς. Τέλος.”
Το αν συμφωνεί κανείς με τον Μπους έχει μικρή σημασία, μάλλον καθόλου σημασία. Τι κι αν η γνώμη μου για τον Μπους είναι χειρότερη και από αυτή που έχει ο μέσος Παλαιστίνιος για το Σαρόν? Δεν έχει καμιά σημασία – μόνο η πραγματικότητα έχει σημασία. Και αν διαφωνούμε μ’ αυτήν δεν μπορούμε να πούμε: ‘τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα’. Αυτή ή εκστρατεία του εναντίον των δυνάμεων του κακού (το ‘evil’ που έλεγε και γέμιζε το στόμα του) πέρασε (με όποιον τρόπο πέρασε) στην Αμερική αλλά όχι στην Ευρώπη. Το αν είναι ευτυχώς ή δυστυχώς αυτό που έγινε σε Ευρώπη και Αμερική για το συγκεκριμένο ζήτημα έχει να κάνει μόνο από ποια πλευρά το βλέπεις (αν είσαι στην πολιτεία των ΗΠΑ που επενδύσει η Haliburton θα πεις ευτυχώς, ισχυριζόμενος ίσως ότι ‘η εργασία μου και η ελευθερία της ζωής – ελευθερία του επιχειρείν κλπ. της μαμάς USA φέρνει ευημερία στον ελεύθερο κόσμο μας’, αν ζεις όμως στα προάστια της Βαγδάτης, άσε καλύτερα…. και που ζεις να ευχαριστείς το Θεό – ή μάλλον τον Αλλάχ).
Τους έλεγε δηλαδή ο Μπους ότι οι καλοζωισμένοι Ευρωπαίοι (πιο κουλτουριάρηδες και πιο εκλεπτυσμένοι ας πούμε, whatever...) ξέχασαν ότι πάντοτε στην ιστορία οι πόλεμοι είναι εργαλείο – τρόπος – μέσο για οικονομική εξάπλωση – κυριαρχία – επικράτηση. Ο Χίτλερ ξεκίνησε όλο αυτό το αιματοκύλισμα του 2ου παγκοσμίου όχι απλά επειδή ήταν ένας κακός άνθρωπος όπως το παρουσιάζουν απλά και χαρούμενα. Τον έκανε επειδή ή ταχέως αναπτυσσόμενη τότε Γερμανία (και ταπεινωμένη από τον 1ο Παγκόσμιο) έψαχνε ζωτικό χώρο ανάπτυξης για την οικονομία – κοινωνία της. Απλά σήμερα τα πράγματα γίνονται με λίγο διαφορετικό τρόπο απ’ ό,τι στο παρελθόν.

Με λίγα λόγια, φαίνεται (πιστεύω πως θα αποδειχθεί στο μέλλον) πως η ιστορία ξεπέρασε την Ευρώπη. Αυτό το όραμα της ενοποίησης θα μπορούσε να βρει έδαφος ανάπτυξης παλιά αλλά όχι σήμερα. Είναι αργά πια (είναι αργά για δάκρυα Στέλλα…).
Έτσι βλέπω τα πράγματα σήμερα. Σε καμιά δεκαετία όμως όλα γίνονται. Μπορεί σε μια δεκαετία να έχει γίνει ένα τρελό κραχ στην εντελώς τρελή κούρσα δανεισμού στην οποία στηρίζεται ουσιαστικά η παγκόσμια οικονομία και από την οποία γρηγορότερα θα πάνε στα Τάρταρα οι χώρες που δεν έχουν ανεπτυγμένους κρατικούς μηχανισμούς κοινωνικής πρόνοιας (π.χ. περισσότερο θα χτυπηθούν οι ΗΠΑ σε σχέση με Ευρώπη), κράτος πρόνοιας κλπ. Όλα είναι πιθανά (εδώ λένε όλοι πως με το έλλειμμα ρεκόρ των ΗΠΑ, σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο φαινόμενο ντόμινο θα μπορούσε η κατάσταση να οδηγηθεί σε ακραία σημεία). Που σημαίνει ότι αυτός ο ανεκδιήγητος ο Φουκουγιάμα (που έγινε γνωστός με το “τέλος της ιστορίας” που χαρούμενα είχε διατυπώσει μετά το τέλος του υπαρκτού σοσιαλισμού) ήταν απίστευτος καραγκιόζης.

Κοινωνίες τρελοκομεία και outsourcing social conflicts

Η ομιλία αυτή σχετικά με την εργασία (και ο ελληνικός αλλά και ο αγγλικός τίτλος είναι λάθος, καθώς στο βιβλίο του Jeremy Rifkin δε γίνεται λόγος για τέλος της ανεργίας, αλλά για τέλος της εργασίας) παρά το ότι φαίνεται επίκαιρη, έγινε αρκετά χρόνια πριν (και το σχετικό βιβλίο σχεδόν 10 χρόνια πριν).
Για κάποιους ανθρώπους φαινόταν από τότε ξεκάθαρα στον ορίζοντα η εποχή στην οποία θα εμφανίζονταν κανόνες που θα ρυθμίζουν τις ζωές μας (όπως το ευρωπαϊκό σύνταγμα που συζητείται τελευταία το οποίο και πάει να δώσει συνταγματική – κανονιστική υπόσταση σε κάτι που πια γίνεται στην πράξη), στους οποίους δε θα υπάρχει αναφορά σε ‘δικαίωμα στην εργασία’, αλλά θα υπάρχει σε πρώτη προτεραιότητα η υπέρτατη αξία που λέγεται αγορά, στην οποία όταν κάτι δε θα ταιριάζει θα αποβάλλεται.
Κακά τα ψέματα, ο καπιταλισμός (ή όπως θέλουμε να το πούμε αυτό που κυριαρχεί) μας (με το μας εννοώ Ελλάδα, Ευρώπη κλπ. και όχι ας πούμε τη Σομαλία) έχει δώσει το επίπεδο ζωής που έχουμε σήμερα. Κάποιοι άνθρωποι (κυρίως του αριστερού χώρου) που δε θέλουν να το παραδεχτούν αυτό ζουν απλά στον κόσμο τους (κάποιοι μπορεί να ζουν στο Κολωνάκι ή άλλα χαρούμενα προάστια και να μιλούν για τον κακό καπιταλισμό, τα δικαιώματα του λαού, των εργαζομένων κλπ., αλλά καραγκιόζηδες υπάρχουν πάντοτε ιδιαίτερα μάλιστα αν έχουν και πελατεία να τους πιστεύει). Αλλά από αυτό το σημείο μέχρι να υποβαθμίζεται το δικαίωμα στην εργασία (δεν είναι το μοναδικό που υποβαθμίζεται, απλά το βιβλίο του Rifkin ήταν αφορμή για το post) με μόνο σκεπτικό την προστασία των επιχειρήσεων υπάρχει τεράστια απόσταση.
Δεν ξέρω τι αποδοχή είχαν οι απόψεις του Rifkin την περασμένη δεκαετία (το βιβλίο νομίζω εκδόθηκε γύρω στο 95-96). Πιθανολογώ ότι τέτοιες απόψεις πρέπει να φάνταζαν πολύ απόμακρες και κινδυνολογικές στα μέσα μιας δεκαετίας στην οποία η αύξηση της ευημερίας του δυτικού κόσμου θεωρείτο αναμφισβήτητη όσο και αναμενόμενη (φανταστείτε πώς περίμενε στο τέλος εκείνης της δεκαετίας ο κόσμος το millenium και τη νέα εποχή) και όταν τότε ο κόσμος και οι αγορές έβλεπαν τις (πολύ νέες τότε) τεχνολογίες των επικοινωνιών (internet, ασύρματες επικοινωνίες κλπ.) με την προσμονή που βλέπει αναμμένος τριαντάρης μετά από τρία-τέσσερα τζόννυ έμπειρη Ανατολικοευρωπαία στριπ-γκερλ σε πριβέ χορό.

Σήμερα όμως, με την πορεία που έχουν πάρει τα πράγματα ιδιαίτερα στον ευρωπαϊκό χώρο, νομίζω ότι οι απόψεις του Rifkin είναι ιδιαίτερα επίκαιρες. Και έρχονται και παντρεύονται με την απαισιοδοξία (πάλι στον ευρωπαϊκό χώρο) για το που πηγαίνουν επιτέλους τα πράγματα (βέβαια ο Rifkin ανησυχεί περισσότερο για το μέλλον των ΗΠΑ). Η ανεργία στην Ευρώπη του σήμερα είναι σε υψηλά επίπεδα, τα οποία δε βλέπω τον τρόπο για να μειωθούν στα επόμενα χρόνια. Πιστεύω ότι τα πράγματα πηγαίνουν σε έναν περισσότερο συμβιβασμένο και περιθωριοποιημένο κόσμο – κοινωνία. Αφού ο καπιταλισμός μας έδωσε λοιπόν ό,τι μας έδωσε μας λέει: ‘μην είσαι αχάριστος φίλε καταναλωτή, αρκετά πήρες, κάτσε τώρα στην μπάντα γιατί αν δεν καταπιεστείς (και συ αλλά κυρίως τα παιδιά σου, οι επόμενες δηλ. γενιές) θα χάσεις και αυτά που έχεις’. Βλέπε: ‘αν δεν προχωρήσουμε σε εκσυγχρονισμό και φιλελευθεροποίηση των αγορών θα μας πνίξουν οι άλλες χώρες’. Αυτό περίπου δε θέλουν να κάνουν όλοι οι ηγέτες (από Καραμανλή μέχρι τον όποιο άλλο στην Ευρώπη);

Συμπέρασμα: Οι σύγχρονοι ‘πόλεμοι’ μεταξύ κρατών και κοινωνιών γίνονται μέσω των αγορών. Ήττα δε σημαίνει άμεσοι θάνατοι, μάχες κατεστραμμένα σπίτια από βόμβες κλπ, αλλά δεινή οικονομικά θέση. Οι χώρες πια ανταγωνίζονται η μια την άλλη σε έναν τρελό αγώνα για τη διατήρηση της ευημερίας τους. Οι χαμένες δουλειές που αναφέρει ο Rifkin δεν είναι παρά μια παράπλευρη απώλεια σε αυτό το σύγχρονο πόλεμο.

Οι κλασικοί πόλεμοι έχουν συγκεκριμένες αντιμαχόμενες πλευρές. Εδώ, αντίθετα, μάχονται όλες οι χώρες εναντίον όλων και όλοι οι πολίτες πάλι εναντίον όλων (αφού προσπαθούν εξασφαλίσουν τις ολοένα λιγότερες θέσεις εργασίας στο συγκεκριμένο παράδειγμα εδώ) των άλλων. Πάμε δηλαδή σιγά αλλά σταθερά σε κοινωνίες τρελοκομεία, όπου οι έννοιες κοινωνική συνοχή και αλληλεγγύη θα έχουν αντικατασταθεί από αυτές του ανταγωνισμού και της αποτελεσματικότητας (σόρρυ ξέχασα, όλο θα βρίσκεται και κάποια γυναίκα μεγαλοεπιχειρηματία με μόνιμη ασχολία της τη φιλανθρωπία και το κουμ-καν, κάποιος Μπόνο ή Νταλάρας να υπερασπίζεται τις αξίες του κόσμου και κάποιος Σαββόπουλος να «εκφράζει» τη λαϊκή τέχνη).

Από την άλλη μεριά και αντίθετα με την Ευρώπη υπάρχουν χώρες που αναμφισβήτητα τα τελευταία χρόνια σημειώνουν άλματα στην ευημερία τους (σαν ευημερία θεωρώ περισσότερο το αν οι κάτοικοι μιας χώρας πιστεύουν ότι ζουν καλύτερα, τα βγάζουν πέρα πιο εύκολα από ό,τι πριν μερικά χρόνια παρά το λογιστικό υπολογισμό συνολικού ΑΕΠ προς κατοίκους σα συνάρτηση του χρόνου, στο οποίο οι χαρούμενοι οικονομολόγοι αναφέρονται συχνά – και με αυτή την έννοια η Ευρώπη σήμερα δε φαντάζει εύρωστη και ευημερούσα). Η συντριπτική πλειοψηφία τους απαρτίζεται από χώρες που πριν ήταν πολύ υποβαθμισμένες (οικονομικά, κοινωνικά, με υποβαθμισμένα ανθρώπινα – δημοκρατικά δικαιώματα) και στο κλίμα της παγκοσμιοποίησης των αγορών, ο καπιταλισμός βρήκε εκεί πρόσφορο έδαφος.

Άλλωστε το όλο σύστημα λειτουργεί περίπου σαν τα συγκοινωνούντα δοχεία όπου εδώ το κεφάλαιο ρέει – πηγαίνει εκεί που το συμφέρει, εκεί που θα βγάλει τα περισσότερα λεφτά πιο εύκολα, πιο ‘τεμπέλικα’ ας πούμε (όλα τα φυσικά συστήματα, συμπεριλαμβανομένων των συγκοινωνούντων δοχείων με νερό, είναι γνωστό σε όσους έχουν κάνει λίγα μαθήματα φυσικής πως τείνουν να καταλήξουν σε καταστάσεις ελάχιστης ενέργειας, με άλλα λόγια όλα τα φυσικά συστήματα, εδώ το νερό, είναι τεμπέλικα – το τεμπέλικα στην περίπτωση της παγκοσμιοποίησης των αγορών σημαίνει μεγαλύτερη οικονομική αποδοτικότητα, δηλ. μεγαλύτερη απόδοση με μικρότερο κόστος). Τέτοιες χώρες είναι π.χ. η Ινδία, η Κίνα, κάποιες χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας κλπ. Σίγουρα εκεί όλο και περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν πως η ζωή τους έχει καλυτερεύσει με το άνοιγμα των αγορών και με τις επενδύσεις που γίνονται εκεί.

Θέλω να καταλήξω στο ότι στις περισσότερες χώρες (σχεδόν όλες οι χώρες της Ευρώπης εκτός ίσως αυτών που ήταν στην επιρροή του σοβιετικού κράτους) που ευημερούσαν λίγα χρόνια πριν (και πάλι θεωρώ την ευημερία όπως περιέγραψα παραπάνω, δηλαδή παρομοιάζοντάς την ουσιαστικά σαν ένα ρυθμό αύξησης της ευημερίας, γιατί έτσι καταλαβαίνουν οι άνθρωποι ότι καλυτερεύει η ζωή τους) τώρα δείχνουν να έχουν περισσότερα προβλήματα και κίνδυνο να μπουν στην πορεία για το φρενοκομείο που αναφέρθηκα πριν. Σίγουρα υπάρχουν και εξαιρέσεις. Δεν είμαι ειδικός και δεν έχω γνώση για το τι γίνεται σε κοινωνίες – οικονομίες όπως η Αυστραλία, η Ιαπωνία, ο Καναδάς κλπ.
Κάποιος υπέρμαχος των ελεύθερων αγορών θα είχε από την αρχή παρατηρήσει: ‘αυτά που λέει ο Rifkin μπορεί να ισχύουν στην Ευρώπη του προστατευτισμού, της μικρής καινοτομίας αλλά όχι στις ΗΠΑ όπου η ανεργία έχει πέσει ή τουλάχιστον πέφτει σταθερά’ (νομίζω είναι επίσημα γύρω στο 5%, και δε θα κάνω συζήτηση για το αν είναι σωστά τα ποσοστά ή πώς βγαίνουν - ο Rifkin περιγράφει στην ίδια συνέντευξη την άποψή του γι' αυτούς τους τρόπους μέτρησης της ανεργίας).

Δύο είναι οι κεντρικές σκέψεις στο μυαλό μου που σχετίζονται με το δυσοίωνο μέλλον που βλέπει ο Rifkin.

Η μία είναι αυτή που είπα παραπάνω για την πορεία που φαίνεται να έχει η Ευρώπη σε αντίθεση με τις ανερχόμενες χώρες (τα συγκοινωνούντα δοχεία που λέγαμε). Η άλλη είναι το γιατί αυτό το σενάριο δεν ισχύει για τις ΗΠΑ.
Οι ΗΠΑ (δυστυχώς για πολύ κόσμο, ιδιαίτερα αν αυτός έζησε σε κάποια συγκεκριμένη χρονική συγκυρία σε Βελιγράδι, Κοσσυφοπέδιο, Βαγδάτη, Αφγανιστάν κ.ο.κ.) είναι πολύ μπροστά σε θέματα στρατηγικής από τον υπόλοιπο κόσμο. Ο μόνος τρόπος για να μη φέρεις στην κοινωνία σου ολόκληρη την ένταση που προκαλεί ο ανταγωνισμός (‘πόλεμος’ όπως είδαμε παραπάνω) του καπιταλισμού και οι ελεύθερες – παγκοσμιοποιημένες αγορές στη μητρόπολη μάλιστα του καπιταλισμού (και στο συγκεκριμένο θέμα του ‘τέλους της εργασίας’ να μην υποστείς τόσο γρήγορα και έντονα αυτό που περιγράφει ο Rifkin) είναι ποιος; Μα να κάνεις εσύ πόλεμο, αλλά κανονικό αυτή τη φορά, κλασικό πόλεμο, με βόμβες νεκρούς, θύματα, αλλά και πολλά χρήματα, προμήθειες εξοπλισμού, τεχνογνωσία και εξαγωγή της, ανοικοδομήσεις χωρών τις οποίες θα έχεις σίγουρους πελάτες, νέες δουλειές στο εξωτερικό και σίγουρα λιγότερη ανεργία. Αυτά που περιγράφει (με μελανά χρώματα ομολογουμένως) ο Rifkin στο άρθρο του εδώ θα ήταν πάρα πολύ χειρότερα για τους αμερικανούς και το οικονομικό παρόν – μέλλον τους αν απλά έμεναν αποστασιοποιημένοι και δεν επενέβαιναν με διάφορες εκστρατείες παγκοσμίως (φανερές ή όχι).
Το θέμα δεν είναι τελικά τόσο το Outsourcing War όπως έχω 3-4 post παρακάτω, αλλά ένα ας το πω Outsourcing Social Encounters – Conflicts. Και επειδή ΕΣΣΔ δεν υπάρχει πια για να κάνουμε ντου όπου γουστάρουμε για να αποτρέψουμε το αντίπαλο δέος, ο Μιλόσεβιτς και ο Σαντάμ είναι όντως κακοί άνθρωποι και ηγέτες αλλά και αυτοί κάποτε τελειώνουν (η δίψα των αγορών όμως όχι) ήλθε (ή τον έφεραν) σα μάννα εξ ουρανού ένας αόρατος εχθρός που τον ονομάσαμε παγκόσμια τρομοκρατία και τελικά αυτό το outsourcing social conflicts απέκτησε και ένα επιχειρησιακό όνομα: Preventive Wars (προληπτικοί πόλεμοι).